50-jarige Monumentenwacht blikt vooruit

Op diverse markante monumentale gebouwen in heel het land hangen doeken die het jubileum bekend maken. (Foto: Monumentenwacht)

Monumentenwacht startte 50 jaar geleden met inspecties. Inmiddels houdt de jubilerende organisatie zich ook bezig met advisering, met name ingegeven door de energietransitie.

Monumentenwacht laat het jubileum uiteraard niet onopgemerkt voorbij gaan. Inmiddels zijn op diverse markante monumentale gebouwen in heel het land doeken onthuld die het jubileum bekend maken. Maar ook op de vakbeurs MONUMENT is Monumentenwacht volop aanwezig, met diverse workshops en als deelnemer aan het openingsdebat.

Thema van dat openingsdebat is duurzame instandhouding voor de toekomst. Dat geeft gelijk aan dat Monumentenwacht veel meer doet dan alleen inspecteren en onderhouden. “We nemen eigenaren bij de hand hoe ze goed eigenaar kunnen zijn en hoe ze dit erfgoed op een goede manier door kunnen geven aan volgende generaties”, vertelt Eefje van Duin namens Monumentenwacht Nederland.

Vertrouwde partij

Vragen over energiebesparing en de energietransitie horen daar tegenwoordig ook bij. “Eigenaren zijn daarmee bezig en wij zijn een logische partij om die vragen aan te stellen. Wij komen elke twee jaar bij onze abonnees over de vloer. We kennen hun gebouw en weten vaak met welke aannemers ze werken. Dan ben je een vertrouwde partij en komen ze dus met vragen. Daarom zijn nu al onze wachters door de RCE getraind om adviezen te geven over verduurzaming. Dat is vooral praktisch gericht. Zij kennen de waaier aan mogelijkheden, weten wat er praktisch mogelijk is en hebben kennis van procedures, zoals waar een vergunning voor moet worden aangevraagd.”

Een recent voorbeeld betrof een eigenaar van een monument in Friesland. Die wilde verduurzamen en wilde graag PV-panelen aanbrengen. Die zouden dan echter aan de zichtzijde op het dak moeten komen. “Een lastig verhaal om daar een vergunning voor te krijgen. Onze wachters deden met een drone een inspectie om te kijken of het bouwkundig kon. Toen bleek daarachter nog een plat dak te zitten, waar de PV-panelen buiten het zicht geplaatst konden worden.”

Warmtebeeldcamera’s

Ook dat inspecteren met drones geeft aan dat de 50-jarige organisatie niet bepaald stil zit en zich continu ontwikkeld. “Zo hebben vrijwel al onze wachters ook standaard een warmtebeeldcamera bij zich. Je weet dat die vragen komen. Bijvoorbeeld over tocht: waar zit dan die koudedoorslag. Soms is het ook heel gemakkelijk, bijvoorbeeld door een terugslagklep in de afzuigkap te monteren. Maar wie vertelt dat anders aan de mensen?”

Het zijn voor Eefje van Duin logische ontwikkelingen rondom de zorg voor monumenten. “Je ziet overal die verbreding, ook bij Monumentenzorg. Een monument wordt nu veel meer in zijn context gezien, bijvoorbeeld ook in combinatie met het groen eromheen. Ook is er meer aandacht van herbestemming. Alhoewel dat eigenlijk van alle tijden is want panden zijn altijd wel van functie veranderd.”

Provinciale organisaties

Monumentenwacht Nederland is overigens de samenwerkende vereniging van de provinciaal georganiseerde Monumentenwachten. Binnen die vereniging worden kennis en ervaringen gedeeld en wordt gewerkt aan het op peil houden van de professionaliteit, zodat alle Monumentenwachten op gelijkwaardig niveau en vergelijkbare wijze werken. De verschillende directeuren hebben de landelijke taken onderling verdeeld. Niettemin blijven het provinciale organisaties omdat de subsidies ook vanuit de provincies komen. Uitzondering is Monumentenwacht Noord- en Oost-Nederland, waarin Overijssel, Drenthe en Friesland samenwerken en waarvan Eefje van Duin directeur-bestuurder is. In andere provincies zoals Zeeland en Zuid-Holland maakt Monumentenwacht deel uit van de bredere organisatie Erfgoedhuis. Monumentenwacht Groningen werkt samen met Libau, een onafhankelijke adviesorganisatie voor ruimtelijke kwaliteit en cultureel erfgoed in Groningen en Drenthe. En Monumentenwacht Noord-Brabant is de grootste zelfstandige Monumentenwacht-afdeling.

Abonnementen

Monumentenwacht werkt op abonneebasis. Bij abonnees voert het inspecties uit en verricht het tegen gesubsidieerd tarief kleine onderhoudswerkzaamheden. Ook geeft het op basis van inspecties aan wat er aan groot onderhoud is te verwachten. Doel van de inspecties en kleine onderhoudswerkzaamheden is vooral om grotere vervolgschade te voorkomen. Dan gaat het bijvoorbeeld om het recht leggen van pannen of het herstellen van plaatselijke gootlekkages.

Monumentenwacht werkt continu aan naamsbekendheid, om zo meer eigenaren van monumenten te kunnen bereiken en te ondersteunen. Ze doet dat onder meer met kennissessies in samenwerking met gemeenten. Maar ook door de aanwezigheid op vakbeurs MONUMENT, waar ze onder meer een workshop verzorgt met tien tips voor instandhouding.