De cijfers: monumenteigenaren verduurzamen verder

Zonnepanelen, beter glas, kierdichting en de (hybride) warmtepomp: monumenteigenaren gaan door met verduurzamen. Gezamenlijk doel is een CO₂-reductie van 40% in 2030.

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat ‘we’ tot 2050 ruim 7 miljoen huizen en 1 miljoen gebouwen gaan verspijkeren tot ‘goed geïsoleerde woningen en gebouwen, die we met duurzame warmte verwarmen en waarin we schone elektriciteit gebruiken of zelfs zelf opwekken’. Met een tussendoel: 1,5 miljoen koopwoningen, huurwoningen en utiliteitsgebouwen moeten in 2030 al zover zijn.

Er zijn ruim 118.000 monumenten in Nederland. Ruim 60.000 rijksmonumenten, ruim 55.000 gemeentelijke monumenten en iets meer dan 800 provinciale monumenten. De monumentensector heeft zo zijn eigen besparingsdoelen geformuleerd. Deze zijn vastgelegd in de Routekaart Verduurzaming Monumenten.

Uitgangspunt daarbij is wel dat verduurzamen gebeurt “met oog voor en behoud van de cultuurhistorische waarden”, zo stelt die routekaart. “Verduurzaming van monumenten vergt maatwerkoplossingen: monumenten zijn verschillend van aard en in gebruik en verduurzamingsmaatregelen zijn niet ongelimiteerd mogelijk door technische beperkingen en bijzondere cultuurhistorische waarden.”

De ambitie: een CO₂-reductie van 40% in 2030 en 60% in 2040 realiseren als gemiddelde over de gehele monumentenvoorraad in Nederland. “De reductie dient te resulteren uit kostenefficiëntie en energie-efficiëntie (eerst besparen, dan opwekken) met behoud van monumentale waarden.”

Monitor 2022

Right Marktonderzoek bevroeg 526 monumenteigenaren voor de monitor verduurzaming monumenten 2022, de meest recent beschikbare rapportage. Daarin is te lezen dat 94% van de monumenteigenaren ‘in meer of mindere mate’ verduurzamingsmaatregelen heeft genomen. Net iets hoger dan een jaar ervoor (90%). En dat een bijna even hoog percentage (87%) interesse heeft om hun monument nog verder te verduurzamen.

De meest genoemde uitgevoerde maatregel is een HR(e)-ketel (69%) en energiezuinige verlichting (80%). De interesse voor de ketel is iets gedaald ten opzichte van 2021 (81%), die voor de warmtepomp (van 6 naar 9%) en de hybride warmtepomp (van 2 naar 3%) iets gestegen. Een houtgestookte installatie is ook populair (21%).

Van de 497 eigenaren die investeerden in hun monument gaf 38% minder dan 25.000 euro uit. Precies een kwart gaf tussen de 25.000 en 50.000 euro uit, 15% tussen de 50.000 en 100.000 euro en 14% meer dan een ton (8% wilde het niet zeggen). Vergeleken met de jaren daarvoor concludeert de monitor: “de investeringen die met de duurzaamheidsmaatregelen gemoeid zijn, lijken toe te nemen”.

Er is in 2022 ook gevraagd of monumenteigenaren overwegen binnen drie jaar te investeren in duurzaamheidsmaatregelen, waarbij ze meerdere antwoorden konden geven. Zonnepanelen worden dan door 40% van de respondenten genoemd, gevolgd door betere ramen en kierdichting (beiden 30%), dakisolatie (25%), de hybride warmtepomp (23%), vloerisolatie (22%) en de warmtepomp (20%).

Erfgoedmonitor

Een Duurzame Monumenten-Lening is een laagrentende lening van het Restauratiefonds die wordt verstrekt aan een eigenaar van een rijksmonument die het pand wil verduurzamen. Dat gaat over panden die staan geregistreerd als woonhuis. De Erfgoedmonitor laat zien dat in 2022 voor ruim 5 miljoen euro werd geleend voor verduurzaming van deze categorie monumenten. De Duurzame Monumentenplus-Lening is voor rijksmonumenten die niet als woonhuis zijn geregistreerd. Eigenaren hiervan leenden in 2022 bijna 15 miljoen euro voor verduurzaming.

ISDE

Wat zal gaan helpen bij verdere investeringen in verduurzamen, is de aanpassing van de ISDE-subsidie met ingang van 2024. Voor monumenten zijn de eisen iets versoepeld. “Door de voorwaarden te versoepelen, komt een groot aantal monumenteigenaren vanaf 2024 wel in aanmerking voor subsidie”, aldus RVO.

De minimaal te halen isolatiewaarde van het materiaal (R_d) is verlaagd van 3,5 naar 2,5 m² K/W bij dak, zolder- of vlieringvloerisolatie. Bij glasverbetering is subsidie te krijgen vanaf 3 m² (in plaats van 8 m² voor niet-monumentale woningen). Dat kan het vervangen van glas zijn, of het plaatsen van voor- of achterzetramen (maximale U-waarde 3,0 W/m²K).