“Je moet weten wat je doet en wat je kunt”

“Het namaken en herstellen van monumentaal stucwerk vereist veel kennis van materialen en technieken. Belangrijk is dat je weet wat je zelf kunt en weet wie je waarvoor kunt vragen”, zegt voorzitter Lois Vlasblom van het Neerlandsch Stucgilde.

Stucwerk van monumentale objecten is totaal verschillend van het stuken van een wandje in een nieuwbouwwoning. Vaak is de stucmortel al anders, maar ook is decoratie veel belangrijker. “Dat varieert enorm. Zo is er wel vlak buitenstucwerk, maar meestal zit daar toch een blokverdeling in middels een groef of andere profileringen. Rondom ramen bevinden zich lijsten en vaak sluitstenen of ornamenten aan de bovenzijde. Binnen heb je wanden, maar ook heel veel verschillende plafonds met versieringen en ornamenten.”

Belangrijk is volgens Vlasblom dat een restauratiestukadoor kennis van materialen en technieken heeft, om te voorkomen dat hij het verkeerd aanpakt. “Er is niemand die alles kan, maar je moet wel weten hoe je iets doet en weten wie het wel kan. Een ornament namaken van een foto bijvoorbeeld is echt boetseren. Dat moet je liggen. Daarbij moet ook de stijl je liggen. Een engeltje met druiventrossen is heel wat anders dan een strak plafond met geometrische vormen. Je hebt voor elke klus de juiste mensen nodig.”

Samenwerken

Juist daar ligt volgens Vlasblom ook een van de krachten van Het Neerlandsch Stucgilde, dat in die zin is opgezet als een klassiek gilde. “Het gilde werkt als een soort broederschap, waarin we kennis delen met elkaar en samenwerken. Dat geldt voor speciale technieken, maar ook voor grote projecten. Bij het Stucgilde zijn zo’n 45 tot 50 bedrijven aangesloten. Er is geen enkel bedrijf waar tien van deze stukadoors rondlopen. Dan trek je samen op.”

Daarnaast is kennis belangrijk om te weten wat je wel en niet moet doen. “Denk aan een gevel van een boerderij waar het stucwerk af valt. Dan moet je eerst achterhalen wat de oorzaken zijn. Het kan optrekkend vocht zijn, maar het kan ook dat optrekkend vocht zouten meeneemt die kristalliseren. Als je niet weet wat de oorzaak is, kun je niet zo maar nieuw stucwerk van gips aanbrengen. Dan heb je bijvoorbeeld een dampopen systeem nodig.”

Gedegen opleiding

Lid van het Stucgilde word je dan ook niet zo maar. “Dat kan via een accreditatie-commissie, maar vooral heb je daar een meesterrestauratie-opleiding voor nodig. Dat is een examen van een week, na een opleiding van drie jaar. En je kunt pas aan de opleiding beginnen als je al volleerd stukadoor bent.”

Die restauratieopleiding is het resultaat van de inspanningen van het Stucgilde zelf. “Er was geen opleiding meer. Die hebben wij zelf opgericht. We hebben het opleidingsplan uitgeschreven en leveren docenten. Er zijn nu vijf lichtingen afgeleverd en we hopen dit jaar met de volgende lichting te starten. Maar het is best complex om daar instroom voor te werven en om jongeren voor het ambacht te interesseren. Daar moet je enorm aan trekken.”

Terwijl er ondertussen werk genoeg is. “Golfbewegingen van financiële onzekerheid of crises hebben wel enige invloed, maar er blijven altijd oude panden die verwaarloosd zijn of schade hebben. Dat gaat gewoon door. Zowel kastelen en landhuizen als gewone woonhuizen. Zolang we die willen behouden blijft er restauratiestucwerk.”

Verduurzaming

De verduurzaming van monumenten zorgt daarbij voor extra werk. “Denk aan kamers met prachtige geometrische plafonds, waar je gaat isoleren met voorzetwanden. Dat heeft grote invloed op de indeling van de lijsten en het ornamentwerk en dat moet je met vakkennis oplossen.”

Die vakkennis zal het Neerlandsch Stucgilde ook ten toon spreiden op de vakbeurs MONUMENT. “We zullen een grote stand innemen, samen met de afdeling Terrazzo. Daar zullen we weer mooie stukken gaan maken en verschillende materialen, technieken en stijlen laten zien.”