Monument in de spotlight: Sint Josephkerk in Amsterdam

Interieur van het speelparadijs in de voormalige Sint Josephkerk. Foto: Leontine van Geffen, De Monumentenfotograaf.

De Sint Josephkerk in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer staat te boek als de eerste betonnen kerk in Nederland. Het ontwerp is van architect Gerard Holt (1904-1988) die zich liet inspireren door de betonnen kerken van Le Corbusier in Frankrijk. De naoorlogse stadsuitbreidingen maakten de bouw van nieuwe katholieke kerken in Amsterdam-West noodzakelijk. Het Bisdom Haarlem gaf in 1948 architect Holt de opdracht voor een ontwerp voor een parochiekerk in de nieuwe wijk Bos en Lommer. De bekende architect Karel Tholens (1882-1971) raakte in een later stadium betrokken bij de bouw ervan. Tholens ontwierp in de jaren '20 de nabij gelegen Chassékerk voor de parochie die mede-initiatiefnemer was van de bouw van de nieuwe Sint Josephkerk.

Begin jaren '90 wordt de kerk aan de eredienst onttrokken en begint een langdurig proces van dreigende sloop waartegen buurtbewoners in verzet komen. Vanaf midden jaren '90 vestigt klimcentrum Tussen Hemel en Aarde zich in de kerk. Deze tijdelijke invulling en de ontluikende waardering voor wederopbouw architectuur zorgen ervoor dat de sloopplannen van de baan raken. Na enige jaren van leegstaand, een periode waarin de kerk het landelijke nieuws haalde als De Vluchtkerk toen een groep uitgeprocedeerde asielzoekers intrek nam in de voormalige kerk, volgt in 2014 een uitgebreide renovatie.

Deelnemer aan vakbeurs MONUMENT en restauratieaannemer Schakel & Schrale heeft het monument gerestaureerd. De kerk heeft een mooie nieuwe bestemming als speelparadijs gekregen.

De werkzaamheden bestonden uit reparatie van betonrot en de grindnesten zijn aangepakt. Van de originele glas-in-loodramen waren net voldoende restanten beschikbaar om nieuwe ramen te reconstrueren. De 250 ronde glazen bouwstenen in de diverse lichtkoepels zijn vernieuwd. Ook was er veel aandacht voor de verduurzaming van het monument: isolatie van het dak, isolatieglas in ramen, en de installatie van pv-cellen op het dak. Voor de duurzaamheidsmaatregelen deed Schakel & Schrale een beroep op in de Groep beschikbare kennis. BAM Bouw en Techniek – Energy Systems werd ingeschakeld voor de pv-panelen op het dak. BAM Advies & Engineering adviseerde over installaties en maakte de bouwfysische berekeningen voor de gerestaureerde stalen ramen met nieuw isolatieglas.

Vincent Heijker, directeur: "Het is een voorbeeldproject qua duurzaamheid geworden. Wij vonden het een eer dat de Minister van OCW het zelf kwam openen, omdat zij vond dat de isolatiemaatregelen zo goed bij het monument pasten”.  De kerk behoort tot de Top 100 van monumenten uit de wederopbouwperiode in Nederland en kreeg in 2010 de status van Rijksmonument uit de Wederopbouwperiode.