Monumentale Gentiaanbuurt aardgasvrije wijk

De renovatie en restauratie van de Gentiaanbuurt is ontworpen door Ibelings van Tilburg architecten. (foto: Petra Appelhof)

De Gentiaanbuurt is de eerste aardgasvrije bestaande wijk in Amsterdam. De monumentale woningen zijn grondig gerenoveerd en gerestaureerd. De Gentiaanbuurt stamt uit de twintiger jaren van de vorige eeuw en is aangeduid als historisch stadsgezicht. Voor de restauratie en renovatie tekende Ibelings van Tilburg architecten.

Het architectenbureau zond het project tevens in voor de Arie Keppler Prijs 2022 en doet daarin mee voor de publieksprijs. Bijzonder toeval in dit geval is dat Arie Keppler in de tijd van de bouw van de Gentiaanbuurt directeur van de Gemeentelijke Woningdienst van Amsterdam was.

Richtlijn Buitenschil

De Gentiaanbuurt bestaat uit een tiental gesloten bouwblokken rond een groot plein. Het zuidoostelijk deel, dat bestaat uit zes bouwblokken met 265 woningen en negen bedrijfsruimten, is ontworpen door Van Gendt en Kleinhout en is eigendom van woonstichting Ymere. Aangezien de Gentiaanbuurt rijksbeschermd stadsgezicht is hebben Ibelings van Tilburg architecten voor deze woonblokken in overleg met de Monumentenzorg van Amsterdam eerst een ‘Richtlijn Buitenschil’ opgesteld, waarin dwingende richtlijnen voor de renovatie van de buitenschil van deze bijna 100 jaar oude bouwblokken zijn vastgelegd. Dit rapport vormt het toetsingskader voor de renovatie van de buitenschil van de woonblokken van de Gentiaanbuurt.

Stadswarmtenet

De woningen waren aan de buitenkant in slechte staat, waren zeer slecht geïsoleerd en hadden vochtproblemen. Ook was de indeling niet meer van deze tijd. De buitenzijde van de woningen is in oude luister hersteld en ze zijn van binnen gemoderniseerd. Voor een deel van de woningen is ook de indeling volledig nieuw. Er zijn een groot aantal andere duurzame maatregelen getroffen, waaronder isolatie van de buitenmuren van binnenuit, een nieuw dak, nieuwe kozijnen (FSC-hout), mechanisch ventilatiesysteem en HR++ glas.  De woningen worden  nu energiezuinig en duurzaam verwarmd (Energie-Index gemiddeld 0,9. Label A). Verwarming en warm water worden geleverd door een aansluiting op het stadswarmtenet. Hiermee is dit de eerste aardgasvrije wijk in de bestaande bouw in Amsterdam.

Tegelijkertijd zijn de huren betaalbaar gebleven voor de laagste inkomensgroepen. De woonblokken herbergen een grote variatie aan woningen, van kleinere benedenwoningen tot ruime bovenwoningen. Doordat er veel verschillende soorten woningen zijn, wonen alleenstaanden en gezinnen dicht bij elkaar. Nieuwkomers, kwetsbare huishoudens en oorspronkelijke bewoners wonen samen in één blok.

Het vroegtijdig betrekken van bewoners bij het plan heeft geleid tot een groter gevoel van verbondenheid en eigenaarschap bij bewoners van hun woning en buurt. De bewoners zijn niet alleen tevreden, ze zijn ook trots op de markante plek waar ze wonen.

De renovatie van blok 6 en 7 is een samenwerking tussen Ymere, de bewoners, Monumentenzorg, Ibelings van Tilburg architecten, tekenbureau LMV bouw+kundig, constructeur Berkhout Tros, installatieadviseur Nieman, aannemer Van Braam-Minnesma en Vattenfall. Dit team werkt momenteel ook aan de renovatie van blok 8, 9 en 10.