Circulair erfgoed: kan dat eigenlijk wel?

In het kennisprogramma: Een lezing over de vraag of circulair erfgoed bestaat door Hoogleraar Duurzaam Ondernemen Jan Jonker

De economie moet in 2050 duurzaam, circulair, klimaatneutraal en inclusief zijn. Geen enkel bedrijf, en ook de monumentensector, kan niet meer om duurzaamheid heen. De vraag is alleen, wat is nu de beste manier? Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, School of Management, buigt zich met bedrijven over het vraagstuk van duurzaam ondernemen en schreef er diverse boeken over. Circulariteit is daarbij een steeds meer gebruikte term en toegepast concept, ook in de monumentensector. De kern van de circulaire economie is het organiseren van materieel waardebehoud. Wij spraken Jan Jonker over zijn lezing op MONUMENT over de vraag of circulair erfgoed daadwerkelijk bestaat.

Jan Jonker: “Er is een merkwaardige paradox gaande. We praten over het organiseren van waardebehoud en projecteren dit op een industriële maatschappij, waar alles zo snel mogelijk vervangen moet worden. We zijn er gelukkig achter dat deze perverse economie van produceren, gebruiken en weggooien eindig is en dat de wereld wordt uitgeput. Wat we precies moeten doen is nog onbekend.

Nieuwe businessmodellen nodig

Als er een sector is waar gekeken wordt naar waardebehoud, is dat wel de erfgoedsector. Maar circulair denken begint bij het feit dat in de ontwerpfase al nagedacht wordt over hergebruik. Daar is eeuwen geleden natuurlijk niet over nagedacht en de tijden zijn inmiddels behoorlijk veranderd. Dus zijn in de huidige maatschappij die conventionele businessmodellen niet van toepassing. De grondslag is volledig verdwenen.

We moeten op zoek naar het behoud van de waarde van erfgoed en naar welke businessmodellen wel werken in deze tijd. De oplossing van een duurzame toekomst van erfgoed is wellicht te vinden in andere sectoren waar ze ook druk doende zijn met waardebehoud. Je ziet dat bijvoorbeeld in de landbouw nieuwe businessmodellen ontstaan, neem het concept van herenboerderijen, waarbij de consument landheer wordt gemaakt. De vraag is, wat betekenen nieuwe modellen voor monumentenbehoud en wat kan de erfgoedsector leren van andere sectoren?”