GRATIS toegang
professionals en eigenaren van monumentaal vastgoed:
nog dagen
Registreer HIER!sluiten X
Monument in de spotlight: De Drie Mollen
In dit monument in Den Bosch werd een zeldzame wandschildering in redelijke staat van de werkplaats van Jeroen Bosch gevonden.
Vlakbij de beurslocatie van MONUMENT, in de binnenstad van Den Bosch, bevindt zich het prachtige rijksmonument ‘De Drie Mollen’. Het pand, dat eigenlijk ‘De Drij Swarte Mollen’ heet en officieel uit twee panden bestaat, is volgens bouwhistoricus Maarten Enderman mogelijk gebouwd kort na de stadsbrand van 1419.
Het was een tijd lang een bierbrouwerij. De familie Sweens kocht het pand aan in 1818 en bouwde achter het huis een koffiebranderij die zij vernoemden naar de naam van het pand. Een tijd lang was De Drie Mollen de grootste fabrikant van huismerkkoffie in Europa en de tweede grootste in Nederland. De familie Sweens had ook een koffiewinkel in de Drie Mollen.
Omstreeks 1900 worden de huizen verbouwd en krijgen ze één nieuwe, gezamenlijke voorgevel. Deze gevel vertoont de stijl van de neorenaissance, met in de winkelpui verwijzingen naar de art nouveau. Waarschijnlijk was Eduard Cuypers hiervan de architect. Achter het huis komt een nieuw los achterhuis met keuken. Binnen wordt een groot, monumentaal trappenhuis gerealiseerd. De winkel en verschillende kamers krijgen een nieuwe inrichtingen en plafonds.
Bijzonder was de, voor die tijd (1902), moderne badkamer op de verdieping en de heteluchtverwarming in de vloer van het trappenhuis. Hoe die werkte is helaas niet meer te zien. Ook opvallend zijn de wc en een fonteintje, prachtig versierd met blauwe bloemen.
Het woonhuis werd in de jaren ’60 nog uitgebreid met een tuinkamer en serre aan de noordkant. Nadat de laatste leden van de familie Sweens zijn vertrokken wordt Lucas Polman in 2016 eigenaar. Hij besloot het gebouw, wat inmiddels bestond uit veel originele elementen uit verschillende bouwperiodes, te restaureren en er 7 appartementen in te realiseren.
Het pand had 0,0 % isolatie, daar moest wat aan gebeuren om modern wooncomfort te bereiken. Er is gekozen voor een ‘damp-open isolatiesysteem’. Hiermee wordt voorkomen dat er vochtproblemen ontstaan in het gebouw. Traditionele isolatiematerialen, zoals houtvezelplaten, helpen hierbij.
Wandschilderingen van Jheronimus Bosch
Na het verwijderen van het spanbehang bleken in het oudste gedeelte wandschilderingen van de werkplaats van Jeroen Bosch aanwezig te zijn. Het was in de 15e eeuw in Den Bosch heel gebruikelijk om wanddecoraties aan te laten brengen door de schilders van Jeroen Bosch. Het motief met de zwarte ruiten is in meerdere woningen in het centrum van Den Bosch aangetroffen. De andere schildering die werd aangetroffen met bloemmotieven en een vogeltje bleek iets zeldzamer. Twee schilderingen die nog in redelijke staat waren zijn geconserveerd.
De Drie Mollen is een zeldzame herinnering aan een belangrijk Nederlands bedrijf, met bijzondere elementen uit de geschiedenis, die bewaard zijn gebleven. De productie van koffie was al sinds 1985 verplaatst naar Bolsward. Sinds mei 2001 staat het pand geregistreerd als rijksmonument. De koffiewinkel van de familie Sweens was nog tot 2013 in bedrijf, dat interieur is nog volledig intact en heeft ook een monumentale status gekregen.
Betrokken exposanten MONUMENT
Op MONUMENT zijn diverse exposanten die een bijdrage hebben geleverd aan de restauratie van de Drie Mollen. Een (deel van de) financiering voor de restauratie kwam van het Nationaal Restauratiefonds. Door Groene Bouwmaterialen werden diverse materialen en expertise geleverd.