Project: transformatie Stationspostgebouw

Foto: Ossip van Duivenbode

Rijksmonument het Stationspostgebouw, gelegen naast station Hollands Spoor in Den Haag, is getransformeerd tot een duurzame en sociale werkomgeving van de 21e eeuw, met respect voor de oorspronkelijke architectuur. Het gebouw vormt opnieuw een thuisbasis voor PostNL, maar niet langer als sorteercentrum maar nu als hoofdkantoor. De transformatie is ontworpen door KCAP en Kraaijvanger Architects in opdracht van LIFE, SENS real estate en PostNL.

Het Stationspostgebouw, in 1939 ontworpen door Rijksbouwmeester G.C. Bremer, is een gebouw met een grote historische, architectonische en stedenbouwkundige waarde. Het 30.000 m² grote pand wordt gezien als een schoolvoorbeeld van het Functionalisme, en was bij oplevering een van de modernste postcentra van Nederland. Het valt op door de kenmerkende gevel in lichte baksteen, met afgeronde vormen en ramen van glazen bouwstenen, waarachter hoge maar diepe vloeren schuilgaan. Ontworpen als het meest prominente bouwwerk langs het spoor, is het altijd een herkenningspunt geweest voor én binnen de stad Den Haag.

Prefab betonnen kolommen

KCAP heeft de architectonische transformatie van het pand gerealiseerd; Kraaijvanger Architects was i verantwoordelijk voor het interieurontwerp. Een belangrijke ingreep is dat daglichttoetreding aanzienlijk is vergroot, door het aanpassen van de gevel en het aanbrengen van vides. Vanwege de monumentenstatus was het niet mogelijk om grote bouwkundige aanpassingen te doen. Extra uitdaging daarbij was om het gebouw zo te renoveren dat de monumentale sfeer werd hersteld. In het restauratieconcept ligt de nadruk daarom op de hoofddraagstuctuur, waarbij de bestaande liggers en kolommen intact zijn gehouden - ook omdat het Stationspostgebouw een van de eerste voorbeelden ter wereld is van het gebruik van prefab betonnen kolommen.

WELL en BREEAM

Daarnaast moest het Stationspostgebouw voldoen aan de hoogste duurzaamheidseisen. Het is herontworpen volgens WELL en BREEAM richtlijnen, en als eerste Rijksmonument in Nederland gecertificeerd met het hoogst haalbare energielabel A. Een glazen tweede huid aan de binnenzijde van het gebouw zorgt voor een bijna onzichtbare isolatie; hierdoor kan de monumentale gevel intact blijven. Deze ingreep vermindert het energieverbruik en voorkomt tevens geluidsoverlast van het weg- en treinverkeer. Vrijgekomen materialen worden volgens de principes van de circulaire economie zoveel mogelijk hergebruikt.

Van oudsher zorgden de ramen van glazen bouwstenen, in combinatie met daklichten, voor de lichtinval in het pand. Voor een moderne kantooromgeving bleek dit door de diepte van de vloeren echter niet voldoende. Daarom heeft KCAP vides aangebracht, om zo tot op de onderste verdiepingen meer daglicht te brengen. Deze vides verspringen, waardoor er een samenspel ontstaat tussen enkelhoge en dubbelhoge verdiepingen die soms breed zijn, soms juist smal. Het resultaat is een indrukwekkend atrium dat het gebouw opent en er voor zorgt dat mensen ‘zien en gezien worden’ - het levendige hart van het nieuwe kantoor.

Bruggen en trappen

Ook wordt hier de grootsheid van de machines die ooit de ruimte domineerden voelbaar. Irma van Oort, partner bij KCAP: “Het atrium, omringd door cascadevormige vloeren en doorkruist door bruggen en trappen, laat zich lezen als een metafoor voor de transportbanden en sorteermachines waarmee de poststukken vroeger direct uit het station werden aangevoerd.” Deze informele routes helpen daarbij om mensen te laten samenkomen, maar ook om de ruimte via verschillende wegen te ontdekken, en bevorderen zo een aangename, spontane sfeer.

Op de begane grond bevindt zich het 'Community Centre’ met de ontvangst, gezamenlijke ruimtes, een café, ontmoetingszones en werkplekken. De etages daarboven kennen een flexibele opzet, die het mogelijk maakt een verscheidenheid aan werkplekconcepten aan te bieden en in te richten naar de wensen van verschillende gebruikers. Efficiënte plattegronden en innovatieve technische voorzieningen maken het gebouw ook flexibel voor de toekomst. “De kern van de transformatie is om een kantoorgebouw te creëren voor een nieuwe manier van werken, waarbij de werkomgeving aanvoelt als een huiskamer: breed bruikbaar, maar ook geborgen”, aldus Irma van Oort.

Interieurontwerp

Het interieurontwerp van Kraaijvanger Architects beantwoordt de behoefte van PostNL aan deze nieuwe manier van werken, waarin samenwerking, flexibel gebruik en het welzijn van de medewerkers centraal staan. “Het monumentale gebouw kent een bijzondere ruimtelijke opzet en sfeer: de gevel van glazen bouwstenen, de diepe vloervelden en de krachtige constructie-elementen. Die zijn, samen met de gedurfde ingreep van KCAP om de betonnen vloeren in het midden open te snijden, leidend geweest bij het ‘mappen’ van de verschillende gebieden in het interieur”, zegt Chantal Vos, associate partner bij Kraaijvanger Architects.

De transformatie is uitgevoerd door .P. van Eesteren / BESIX (bouw), Unica (installaties), Traject (management en duurzaamheid) en Coors (interieurbouw).